การควบคุมน้ำหนักเป็นปัญหาใหญ่สำหรับคนจำนวณมาก และสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ผู้ป่วยมีภาวะน้ำหนักขึ้นมากผิดปกติ หรือน้ำหนักลดรวมเร็วผิดปกติ ส่วนหนึ่งมีสาเหตุมาจากไทรอยด์

ความสัมพันธ์ระหว่างไทรอยด์กับน้ำหนักคืออะไร?

ฮอร์โมนไทรอยด์มีความสัมพันธ์กับน้ำหนักตัว และเมตาบอลิซึมของร่างกายอย่างมาก ไทรอยด์ฮอร์โมนควบคุมการเผาผลาญในร่างกายทั้งในสัตว์และมนุษย์ ซึ่งการเผาผลาญพลังงานเป็นปัจจัยสำคัญหนึ่งที่ส่งผลกับน้ำหนักตัว สมดุลของพลังงานเป็นผลของความแตกต่างระหว่างปริมาณแคลอรี่ที่รับประทานกับปริมาณแคลอรี่ที่ร่างกายใช้ หากร่างกายสมดุลพลังงานติดลบ ตัวอย่างเช่นการใช้พลังงานออกไปมากกว่าการบริโรคอาหารเข้ามา จะนำไปสู่การลดน้ำหนัก ซึ่งหากไทรอยด์ทำงานมากเกินไป ทำให้การเผาผลาญพลังงานมากกว่าภาวะปกติ ทำให้โอกาสที่น้ำหนักจะลดได้เยอะกว่าปกติ แต่หากไทรอยด์ทำงานน้อยลง พบว่าทำให้ร่างกายเผาผลาญพลังงานได้ลดลง ช้าลง เป็นปัจจัยที่ทำให้น้ำหนักขึ้นได้ ผู้ป่วยที่เป็นไทรอยด์ทำงานผิดปกติมักมาพบแพทย์ด้วยอาการน้ำหนักขึ้นหรือลงผิดปกติ ก่อนตรวจเจอไทรอยด์ นอกจากนี้ระหว่างการรักษาไทรอยด์ นำ้หนักก็เปลี่ยนแปลงไปตามฮอร์โมนไทรอยด์ด้วย ดังนั้นผู้ป่วยไทรอยด์จึงควรจะระวังการรับประทานอาหารและน้ำหนักตัวมากเป็นพิเศษคะ

คนไข้ไทรอยด์ทำงานเยอะก็อ้วนได้

โดยปกติแล้ว ภาวะไทรอยด์ทำงานเยอะผิดปกติ มักทำให้การเผาผลาญพลังงานของร่างกายมากขึ้น จึงมักพบผู้ป่วยมาด้วยอาการน้ำหนักลดรวดเร็วและผิดปกติ และทำให้รู้สึกหิว และทานอาหารมากกว่าปกติเช่นกัน ดังนั้นหลังจากที่รักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษแล้ว น้ำหนักที่เสียไปมักจะค่อยค่อยกลับคืนมา และหากคุณยังเคยชินกับการทานอาหารเยอะกว่าปกติ คุณจะมีภาวะน้ำหนักตัวเกินตามมาได้

คนไข้ที่ไทรอยด์ทำงานน้อยมักจะน้ำหนักขึ้น

ภาวะไทรอยด์ทำงานน้อย ทำให้การเผาผลาญพลังงานของร่างกายลดลง ทำให้น้ำหนักขึ้นได้ง่าย โดยเท่าไปมักทำให้น้ำหนักตัวขึ้นได้ถึง 2-6 กิโลกรัม ขึ้นกับความรุนแรงของภาวะไทรอยด์ต่ำ และขึ้นกับระยะเวลาของภาวะไทรอยด์ผิดปกติ

หากรักษาไทรอยด์ต่ำแล้ว น้ำหนักจะกลับมาปกติหรือไม่?

เนื่องจากน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นมากในภาวะไทรอยด์ทำงานต่ำ นอกเหนือจากตัวเลขแล้ว ยังมีการสะสมน้ำและเนื้อเยื่อไขมันที่เพิ่มขึ้นด้วย โดยมักจะค่อยค่อยเป็นค่อยค่อยไปเป็นระยะเวลายาวนาน ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงส่วนประกอบต่างต่างของร่ายกาย ดังนั้นเมื่อทำการรักษาภาวะไทรอยด์ทำงานผิดปกติ อาจช่วยให้น้ำหนักส่วนเกินลดลงมาได้ แต่มักจะไม่สามารถทำให้น้ำหนักลดลงมาเท่าปกติได้ด้วยการรักษาไทรอยด์เพียงอย่างเดียว หลังจากรักษาภาวะไทรอยด์ทำงานต่ำได้ดีแล้วและระดับฮอร์โมนไทรอยด์กลับคืนสู่ช่วงปกติ สมดุลการใช้พลังงานมักจะกลับมาอยู่ในเกณฑ์ปกติ ความสามารถในการเพิ่มหรือลดน้ำหนักจะเหมือนกับในผู้ที่ไม่มีปัญหาต่อมไทรอยด์

สามารถใช้ฮอร์โมนไทรอยด์เพื่อช่วยลดน้ำหนักได้หรือไม่?

ฮอร์โมนไทรอยด์เคยใช้ในการลดน้ำหนักในอดีต การศึกษาจำนวนมากแสดงให้เห็นว่าการรักษาด้วยฮอร์โมนไทรอยด์ที่มากเกินไปสามารถช่วยลดน้ำหนักได้มากกว่าการอดอาหารเพียงอย่างเดียว อย่างไรก็ตาม เมื่อหยุดยาฮอร์โมนไทรอยด์ น้ำหนักที่ลดลงมักจะกลับคืนมา นอกจากนี้ อาจส่งผลเสียอย่างมีนัยสำคัญจากการใช้ฮอร์โมนไทรอยด์เพื่อช่วยในการลดน้ำหนัก เช่น การสูญเสียโปรตีนจากกล้ามเนื้อ นอกเหนือไปจากการสูญเสียไขมันในร่างกาย มีความเสี่ยงต่อการเกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะ ทำให้ปัจจุบันไม่แนะนำให้ใช้ฮอร์โมนไทรอยด์ในการลดน้ำหนัก และปัจจุบันมียาที่ออกฤทธิ์ลดน้ำหนักได้ดีหลายกลุ่ม จึงแนะนำให้มาปรึกษาแพทย์เพื่อการรักษาที่ปลอดภัย

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม: ศูนย์เบาหวาน
ชั้น 1B โรงพยาบาลสุขุมวิท
โทร. 02-391-0011 ต่อ 225, 226, 227


ติดตามรับข้อมูลข่าวสารอัพเดทจากทางโรงพยาบาล: