รับมืออากาศเปลี่ยน วัคซีนไหนที่ผู้ใหญ่ควรฉีด

วัคซีนผู้สูงอายุ

ช่วงหน้าฝนที่อากาศเปลี่ยนแปลงเช่นนี้ มีทั้งแดดร้อนสลับฝนตก สิ่งหนึ่งที่ควรให้ความสำคัญนั่นก็คือโรคภัยไข้เจ็บที่มักมาพร้อมกับสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง โดยโรคที่พบมากในช่วงฤดูฝน ได้แก่ โรคไข้หวัดใหญ่ และโรคปอดบวม เมื่อรู้เช่นนี้แล้วแนะนำให้ป้องกันไว้ดีกว่าแก้ ไปพบคุณหมอขอฉีดวัคซีนป้องกันโรคภัยอันเกิด เพราะอากาศเปลี่ยนแปลงป้องกันกันดีกว่า

วัคซีนนั้นสำคัญไฉน?

การฉีดวัคซีนส่วนใหญ่เป็นการฉีดเชื้อโรคที่ตายไปแล้วหรือฉีดเชื้อโรคไม่สามารถก่อให้เกิดโรคได้เข้าสู่ร่างกายของเรา เพื่อให้ร่างกายของเราได้รับเชื้อโรคที่ตายแล้วเหล่านี้มากระตุ้นให้เกิดภูมิต้านทานเมื่อมีภูมิต้านทาน ก็พร้อมที่จะรับศึกเมื่อมีเชื้อโรคจริง ๆ ที่มีชีวิตเข้าสู่ร่างกายเรา ร่างกายเราจะสามารถสร้างภูมิคุ้มกันต่อสู้ทำให้ไม่เป็นโรคได้ เปรียบเทียบคล้ายการซ้อมรบของทหารซึ่งจะมีการซ้อมรบทุกปี เมื่อมีฝ่ายตรงข้ามบุกรุกเข้ามาก็จะพร้อมต่อสู้ได้ทันที การฉีดวัคซีนก็เช่นเดียวกันจะช่วยลดอัตราการติดเชื้อต่าง ๆ และอัตราการเสียชีวิตได้มาก ภาวะการติดเชื้อที่มักมากับการเปลี่ยนแปลงของอากาศ เช่น ในช่วงหน้าฝนที่อากาศร้อนสลับเย็น รวมถึงมีการเปียกชื้น การติดเชื้อในผู้ใหญ่จะมี 2 โรคใหญ่ ๆ คือ

  1. ไข้หวัดใหญ่ ที่จะระบาดหรือมีการติดเชื้อได้ง่ายขึ้นเมื่ออากาศเย็นลงมากกว่าหน้าร้อน
  2. ปอดบวม ในผู้สูงอายุหรือผู้ที่ภูมิคุ้มกันไม่ดี เช่น เป็นเบาหวาน ล้างไต เป็นมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัดมาแล้วซึ่งจะทำให้ร่างกายอ่อนแอ อาจติดเชื้อ ปอดบวม ปอดติดเชื้อได้ง่าย แต่เชื้อโรคตัวที่จะทำให้เกิดโรคได้บ่อยกว่าตัวอื่น ๆ คือนิวโมคอคคัส (pneumococcus) จึงมีการผลิตวัคซีนที่จะป้องกันปอดติดเชื้อ ปอดบวม หรือปอดอักเสบที่เกิดจากเชื้อนิวโมคอคคัสขึ้นมา ซึ่งปัจจุบันมีอยู่ 2 ชนิด โดยหากเป็นไปได้ควรฉีดทั้ง 2 ชนิด

วัคซีนที่ผู้ใหญ่ควรฉีดเพื่อรับมือกับสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง

วัคซีนสำหรับไข้หวัดใหญ่ สามารถป้องกัน ได้ถึง 4 สายพันธุ์ ได้แก่ ไข้หวัดใหญ่ชนิดสายพันธ์ A ได้ 2 สายพันธุ์ สายพันธุ์ B ได้ 2 สายพันธุ์ ปัจจุบันก็เป็นที่นิยมฉีดโดยทั่วไป แนะนำว่าควรจะฉีดทุก ๆ ปี อย่างน้อย ปีละ 1 ครั้ง เพราะไข้หวัดใหญ่มีการระบาดที่เปลี่ยนสายพันธุ์ไปเรื่อย ๆ ถึงแม้วัคซีนจะไม่ได้ป้องกันได้ 100 เปอร์เซ็นต์ แต่วัคซีนจะสามารถช่วยลดความรุนแรงของอาการ เรียกได้ว่าประโยชน์ของวัคซีนชนิดนี้ก็ยังมีอยู่ วัคซีนป้องกันปอดบวม ปอดอักเสบ ปอดติดเชื้อในผู้สูงอายุ หรือ คนที่อ่อนแอ คือวัคซีนนิวโมคอคคัส มี 2 ชนิด คือแบบฉีดแค่ครั้งเดียว ไม่ต้องกระตุ้น ชนิดนี้อาจราคาสูงกว่า ส่วนอีกชนิดหนึ่งอาจต้องกระตุ้นอีกสักครั้งหลังฉีดไปแล้ว 5 ปี เพื่อความมั่นใจ

ข้อแนะนำ จำง่าย ๆ

เนื่องจาก 2 วัคซีนนี้ จะมีตัวเลขบอกถึงสายพันธุ์ เรียกว่า นิวโมคอคคัส 13 สายพันธุ์ ถ้าลงท้ายด้วยเลข 13 ตัวเลขน้อยแต่ราคาแพง ก็จะคุ้มกันได้ตลอดชีพ ฉีดครั้งเดียวแล้วไม่ต้องกระตุ้น ส่วนวัคซีนอีกตัวจะคุมได้ 23 สายพันธุ์ ตัวเลขมากกว่า แต่ราคาถูกกว่าอีก 5 ปี ควรกระตุ้นอีกสักเข็มซึ่ง หากรวม 2 เข็มแล้วราคาก็น่าจะใกล้เคียงกันกับแบบแรก ทั้งนี้ วัคซีนไข้หวัดใหญ่และปอดบวมสามารถฉีดวันเดียวกันได้ แต่ต้องแขนคนละข้าง เฉพาะปอดบวมเท่านั้นที่ไม่ควรฉีดพร้อมกัน เพราะอาจจะเจ็บมากหน่อย

สำหรับไข้หวัดใหญ่ ผู้ใหญ่ถ้าถึงอายุก็สามารถฉีดได้เลย ส่วนวัคซีนป้องกันปอดบวม 13 และ 23 สายพันธุ์ จริง ๆ ก็ฉีดได้หมด แต่ด้วยราคาที่ค่อนข้างแพง ข้อจำกัดคงอยู่ตรงนี้จึงแนะนำว่าคนที่มีโอกาสจะติดเชื้อที่ปอดได้ง่ายน่าที่จะพิจารณาก่อน คือ

  1. คนไข้ที่อายุ 60 ปีขึ้นไป
  2. มีโรคปอดเรื้อรังอยู่เดิม เช่น โรคถุงลมโป่งพอง โรคหอบหืด ผู้ป่วยกลุ่มนี้เสี่ยงจะติดเชื้อที่ปอด และมีอาการรุนแรง
  3. คนที่ถูกตัดม้าม กลุ่มนี้จะติดเชื้อนิวโมคอคคัสได้ง่าย ถึงจะอายุยังไม่มากก็น่าจะฉีด นอกจากนี้ คือ กลุ่มที่มีโรคเบาหวาน ล้างไต และผู้ป่วยที่ผ่านการรักษาเคมีบำบัดมาแล้ว ร่างกายยังไม่แข็งแรงก็ฉีดได้ แนะนำว่าหากเป็นไข้ควรรอให้หายไข้ก่อนวัคซีนที่ฉีดอาจจะทำให้เกิดไข้ได้

นพ.ทวีสุข พงศ์นคินทร์
นพ.ทวีสุข พงศ์นคินทร์
แพทย์อายุรกรรมทั่วไป

VAR_INCL_CK